Banjalučka pruga: Od Carigradske magistrale do ŽRS

Istorija željeznice u Banjaluci počela je u decembru 1872. godine, kada je puštena u saobraćaj prva pruga koja je povezivala Banjaluku s Dobrljinom kod Bosanskog Novog (današnjeg Novog Grada).

O njenom razvoju piše portal Društvena istorija Banjaluke u tekstu „Banjalučka željeznica“ u kojem se navodi da je izgradnja prve pruge na području današnje BiH počela u proljeće 1871. godine po odluci osmanskog sultana Abdul Aziz Hana i trebala je da poveže Istanbul sa Bečom, zbog čega su je nazvali Carigradska magistrala.

Bila je to pruga normalnog kolosijeka (Širina:1435 mm) u dužini od 101,6 km, a na kojoj je izgrađeno 13 mostova. U ložionici u Banjaluci bilo je pet lokomotiva od kojih su dvije bile izgrađene u Njemačkoj a tri u Belgiji. Saobraćaj na ovoj pruzi je obustavljen 14. Novembra 1875. godine zbog nedovoljnog broja putnika i roba.

Nakon Berlinskog kongresa (1878) Austrougarske vlasti 1879. godine ponovo uspostavljaju saobraćaj od Banjaluke do Dobrljina. Pošto je željeznička stanica bila u Predgrađu, Austrougarske vlasti grade tri km pruge i prave poveznicu sa gradom. Tada je izgrađena i zgrada glavne željezničke stanice u kojoj se sada nalazi Muzej savremene umjetnosti. Ovu zgradu u novembru 2007. godine Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH proglasila je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

-Povezivanje Banjaluke sa Dobojem i Sarajevom dolazi tek nakon Drugog svjetskog rata. Oko 70 hiljada omladinaca je 1953. godine izgradilo željezničku prugu Banjaluka – Doboj u dužini 95,10 km čime je ostvarena i veza sa Sarajevom. Željeznička pruga Banjaluka Grad – Banjaluka Predgrađe ukinuta je 1968. godine, tako da je Banjaluka Predgrađe ponovo postala stanica Banjaluka. Od te stare pruge još je ostala Željeznička mala stanica koja se sada nalazi uz administrativni centar Vlade Republike Srpske i služi kao ugostiteljski objekat – napominje se u tekstu.

Banjalučka željeznica je u periodu socijalističke Jugoslavije bila jedna od modernih evropskih željeznica i pored putničkog saobraćaja bavila se prevozom resursa i roba. Željeznička pruga bila je tako povezana sa svim industrijskim centrima. Svaka velika fabrika imala je prugu kroz koju je prolazio voz čiji su se vagoni punili robom i prevozili širom Jugoslavije i u Evropu.
Tako je željeznica bila jedno od temelja socijalističkog razvoja.

Početkom ratnih sukoba željeznica banjalučka željeznica postaje dio Željeznica Republike Srpske (ŽRS) čije sjedište postaje prvo Banjaluka do 1996. godine, a onda Doboj. U periodu od 1996. godine do 2011. godine broj putnika je pao na petinu, a do 2014. godine ŽRS je napravila gubitke od 263 miliona KM. Zbog nedostatka razvoja infrastrukture i usluga putnički saobraćaj propada i njega u velikoj mjeri mijenjaju autobusi.

-Restrukturiranje ŽRS započelo je 2017. godine i prvobitno je planirano da traje do kraja 2021. godine. Međutim, taj proces još traje. Ključni ciljevi restrukturiranja, poput smanjenja broja zaposlenih i reorganizacije poslovanja, postignuti su do 2021. godine, Broj zaposlenih u ŽRS značajno je smanjen. Do 2021. godine, više od 1.000 radnika je napustilo preduzeće kroz različite programe socijalnog zbrinjavanja, uključujući otpremnine i penzionisanje i broj je doveden na planirani nivo od 2100 radnika.
Broj zaposlenih na ŽRS sada je oko 1.900 radnika, jer dio radnika je nastavio da napušta preduzeće zbog loših primanja i radnih uslova – navodi se u tekstu.

The post Banjalučka pruga: Od Carigradske magistrale do ŽRS first appeared on Banjaluka uživo.