U srcu genetičke pustinje pronađen uzrok upalne bolesti crijeva

Naša DNK nije cijela od A do Ž samo šifra za proteine – naime, na njoj postoje neki nekodirajući dijelovi, pa čak i čitave “pustinje”. Nije baš da je to smeće i nepotrebno, jer su neki nekodirajući dijelovi zapravo regulatorni. E, na jednom od tih pustinjskih regiona pronađeno je nešto što bi moglo biti uzrok upalne bolesti crijeva. Inače, jedan od oblika upalne bolesti crijeva je i Crohnova (Kronova) bolest.

Istraživači su otkrili genetički uzročnik za upalnu bolest crijeva (Inflatamation Bowel Disease) i još neke imunološke poremećaje: dio DNK u tzv. “genetičkoj pustinji”. Čini se da ovaj dio DNK pojačava djelovanje gena nazvanog ETS2, što na kraju povećava nivo molekula koje uzrokuju upalu, a koje oslobađaju makrofagi, vrsta bijelih krvnih ćelija, koji su povezani s upalnom bolešću crijeva.

Makrofagi naseljavaju sluznicu crijeva gdje oslobađaju hemikalije zvane citokini koje su medijatori upalnog procesa a u velikoj količini dovode do masivne upale. Inače to su ćelije imunološkog sistema koje ubijaju bakterije, uklanjaju mrtve ćelije i stimuliraju imunološki odgovor lučenjem određenih signalnih molekula. Nalaze se u svim tkivima, gdje kao policajci “patroliraju” i ako pronađu nešto što je sumnjivo – ćelije raka, patogene, gutaju ih (fagocitiraju). Pošto su nešto veći od drugih ćelija, odatle i naziv makrofagi – “veliki jedači”. Izgledom pomalo podsjećaju na amebe, i tako se kreću. Dio su nespecifičnog imunološkog sistema, za razliku od T i B limfocita.

Upala je dio normalnog odgovora tijela na infekciju, ali previše upale tokom dužeg vremenskog perioda može imati razorne zdravstvene posljedice.

Grupa istraživača sa Instituta Francis Crick i Univerzitetskog koledža u Londonu provela je duboku genetičku analizu kako bi pokušala da otkrije uzrok upalne bolesti crijeva. Otkrili su dio genetičkog koda — ili DNK — koji se pokazao kao “glavni regulator” upale kod makrofaga. Ovaj gen kontroliše niz upalnih hemikalija koje makrofagi oslobađaju, a neki ljudi se rađaju sa verzijom koja čini njihovo tijelo sklonim prekomjernom upalnom odgovoru.

Ovaj region postoji kod 95% osoba s ovom bolešću.

Ovo je važno otkriće jer se sad razumije uzork masivnog upalnog procesa u crijevima kod nekih osoba, što može dovesti i i pronalaska sistema modulacije procesa.

Referenca:

1. Stankey, C.T., Bourges, C., Haag, L.M. et al. A disease-associated gene desert directs macrophage inflammation through ETS2. Nature 630, 447–456 (2024). https://doi.org/10.1038/s41586-024-07501-1

The post U srcu genetičke pustinje pronađen uzrok upalne bolesti crijeva appeared first on Nauka govori.