Karate - pravila, šta je karate i koji su pojasevi u karateu?

Šta je karate?

Karate je složena borilačka vještina koja se može posmatrati iz različitih uglova – kao veština borenja ili samoodbrane, sport, način života, rekreacija, metoda za postizanje zadovoljavajuće fizičke kondicije i disciplina koja pomaže u rešavanju životnih problema. Prvobitno, mnogi majstori karatea su se počeli baviti ovom vještinom kako bi ojačali svoje krhko zdravlje, a danas se karate praktikuje širom sveta, bez obzira na starost i pol.

Broj vježbača konstantno raste, a posvećenost karatista se sve više povećava. Razlog za to je jednostavan: karate zadovoljava mnoge njihove potrebe, kao što su:

dobra fizička kondicija;

samopouzdanje;

osećaj sigurnosti;

zdrav život;

oslobađanje od stresa;

takmičarski duh;

spoznaja sopstvenih mogućnosti.

Karate se kroz vreme razvio u mnoge stilove, federacije i škole, što je dovelo do širokog i ponekad nejasnog viđenja ove veštine. Novi vežbači danas mogu birati stil i način vežbanja koji im najviše odgovara. 

Neki stilovi su bliži sportu, dok drugi naglašavaju samoodbranu ili način života, što je najbliže izvornom karateu. Pristalice tradicionalnog karatea se često protive modernim promenama, smatrajući ih neatraktivnim i zastarelim, dok noviji vežbači vide tradicionalni karate kao nedovoljno dinamičan.

Karate pripada tvrdim stilovima borilačkih veština, nasuprot mekim stilovima kao što su aikido i ving čun. Tvrd stil karatea naglašava telesnu kondiciju, brzinu i snagu, koristeći udarce pesnicom, šakom, prstima, laktovima, kolenom i nogama, kao i razne blokade, poluge, bacanja i bolne zahvate. Moderni karate često ima sportski orijentisan karakter, ali može da trpi na račun realnih tehnika samoodbrane.

Tradicionalna obuka naglašava borbu i samoodbranu, dok mentalni i moralni aspekti teže poboljšanju pojedinca kroz disciplinu i uporan rad. Kako je rekao Gičin Funakoši, otac modernog karatea, "Nikad ne napadaš prvi u karateu." Funakoši je doneo karate u Japan 1922. godine i njegovo učenje postalo je osnova za moderni karate.

Danas postoje četiri glavna stila karatea u Japanu: 

Šotokan; 

Godžu-Rju;

Šito-Rju;

Vado-Rju. 

Koji su pojasevi u karateu?

U Šinkjokušinu pratimo sistem od 10 “kju” nivoa. Postoji 6 boja pojaseva: beli, narandžasti, plavi, žuti, zeleni, braon i crni. Svi pojasevi karate sporta osim belog mogu imati crte kako bi označili dalji napredak. 

Karate pojasevi po redu u Šinkjokušin karateu:

Beli pojas (Mukju "Bez Kju-a") – ovo je početnički pojas koji ne označava nikakav napredak. U engleskoj i japanskoj kulturi, bela boja simbolizuje nevinost i čistoću. Svrha belog pojasa je da drži “gi” (karate odeću) zajedno i da nauči učenika kako pravilno vezati i nositi karate pojas.

Narandžasti pojas (X Kju) – Ovo je prvi karate pojas koji učenik dobija nakon polaganja ispita. On označava početni napredak u učenju karatea. Učenik mora naučiti značenje Kjokušinkai, “dojo” etiku i proces pravilnog savijanja karate gi-a. Takođe, mora pokazati osnovne stavove, udarce, odbrane i udarce nogom.

Narandžasti pojas sa crnom crtom (IX Kju) – Ovo je drugi pojas u Šinkjokušin karateu. Učenici nastavljaju razvijati koordinaciju, ravnotežu i strpljenje, kao i bolje razumevanje svog tela. Moraju biti upoznati sa istorijom Kjokušinkai – Šinkjokušinkai i demonstrirati razne stavove, udarce, odbrane i udarce nogom. 

Plavi pojas (VIII Kju) – Ovo je treći pojas u Šinkjokušinu. Učenici nastavljaju usavršavati osnove koje su naučili tokom treninga sa narandžastim pojasom, ali se uvode novi koncepti i pokreti. Očekuje se da učenici rade na jačanju gornjeg dela tela, ravnoteži, koordinaciji i fleksibilnosti. U ovom nivou, vežbači uče kako bolje kontrolisati svoje telo i um. Pored raznih stavova, udaraca, odbrana, udaraca nogom i kata, “kumite” (prijateljska borba/sparing) je takođe obavezan tokom ispita.

Plavi pojas sa crtom (VII Kju) – Ovo je napredni nivo plavog pojasa. Učenici moraju pokazati značajan napredak u kontroli uma i tela. Ovo se obično manifestuje kao nesklonost kompromisu i želja za intenzivnim treningom uprkos fizičkom umoru. Na ovom nivou uvodi se "ibuki" (disanje).

Žuti pojas (VI Kju) – Žuti pojas označava učenike koji su počeli pokazivati solidno razumevanje principa karatea i veliki potencijal za dalji napredak. Ovo je prvi nivo gde se fokus pomera ka psihološkim aspektima treninga, sa naglaskom na harmoniju uma i tela. Učenici uče višestruke udarce i kate kao što su “pinan sono ni” i “gedan mawaši geri” (niski udarac nogom).

Žuti pojas sa crtom (V Kju) – Napredni nivo žutog pojasa označen je srednjim nivoom udarca okruglom nogom, sposobnošću izvođenja sklekova na jednoj ruci i “moro aši dači”, naprednijim stavom. Učenici na ovom nivou počinju pokazivati svoju novostečenu kontrolu nad telom i umom.

Zeleni pojas (IV Kju) – Ovaj nivo označava tradicionalni nožni udarac (“jodan mawaši geri”) i nove udarce kao što su “šuto sakutsu”, “šuto uči komi” i “šuto hizo”. Zeleni pojas simbolizuje rast, gde se očekuje da vežbači rastu i fizički i duhovno.

Zeleni pojas sa crtom (III Kju) – Napredni nivo zelenog pojasa zahteva veštinu u korišćenju laktova. Učenici uče različite udarce laktovima kao što su “čudan hidži ate”, “čudan mae hidži ate”, “age hidži ate” i drugi. Dve nove kate su “pinan sono jon” i “taikjoku sono ni u ura”.

Braon pojas (II Kju) – Braon pojas se ne sme olako shvatiti. Pored drugih napornih zahteva, učenici moraju proći kroz 15×1 minut kumite. Ovaj pojas je trenutak kada učenici počinju zaista da otkrivaju sebe. Vežbači rade sa crnim pojasevima i razvijaju svoje kombinacije, tehnike i pokrete.

Braon pojas sa crtom (I Kju) – Napredni nivo braon pojasa je poslednji pojas pre crnog pojasa. Učenici moraju imati ovaj pojas najmanje 12 meseci pre nego što mogu pokušati da dobiju crni pojas. Na ovom nivou učenici koriste znanje iz svih prethodnih pojaseva kako bi usavršili tehniku. Uvode se novi udarci kao što su “rjuto-ken cuki” i “naka jubi iponken”. Odbrambene tehnike kao što su “kage uke” i “čudan haito uči uke” su takođe neophodne, zajedno sa katama kao što su “jantsu”, “cu ki-no” i “pinan sono iči u ura”.

Crni pojas I Dan (Šodan) – Crni pojas sa jednom crtom (Senpai) – Prilikom polaganja ispita za “Šodan”, učenici se ocenjuju na osnovu razvijene izdržljivosti i sposobnosti izvođenja svih osnovnih tehnika. Sve osnovne tehnike mogu biti zatražene da se izvedu u “Gyaku”. Kandidat mora biti fizički sposoban i u stanju da izvede sve tehnike bez povreda. 

Crni pojas II Dan (Nidan) – Crni pojas sa dve crte (Senpai) – Drugi nivo crnog pojasa može se polagati nakon najmanje dve godine od dobijanja crnog pojasa. Jedan od zahteva je sposobnost demonstriranja svih tehnika iz prethodnih nivoa. Nidan takođe zahteva ekstremniji nivo “tameshiwarij”-a (razbijanje). Fizički zahtevi uključuju 100 sklekova, 2×25 sklekova na jednoj ruci, 400 trbušnjaka, 100 čučnjeva i 3×50 skokova.

Crni pojas III Dan (Sensei) – Crni pojas sa tri crte (Sensei) – Svi zahtevi iz prethodnih nivoa su obavezni, a kandidati moraju pohađati kurseve za sudije u kumiteu i kate. Napredne kate kao što su “suši-ho”, “garyu”, “seipai” i “pinan sono go u ura” su takođe obavezne. Fizički zahtevi uključuju 120 sklekova, 2×35 sklekova na jednoj ruci, 450 trbušnjaka, 100 čučnjeva i 3×50 skokova. Kandidati moraju biti drugi stepen crnog pojasa najmanje 3 godine i imati sposobnost naprednog podučavanja i dobro opšte znanje o karateu i Šinkjokušin istoriji.

Mnogi vežbači karatea nose "obi", karate pojas, vezan oko njihovog "dogi" ili "gi", odeće za vežbanje. Obi je najčešće napravljen od debelog pamuka i označava nivo veštine njegovog nosioca.

Potrebno vreme između ispita za karate pojaseve:

Od 10. kju do 3. kju: najmanje 4 meseca između nivoa

Od 3. kju do 1. kju: najmanje 6 meseci između nivoa

Od 1. kju do Šodan: najmanje 12 meseci između nivoa

Od Šodan do Nidan: najmanje 2 godine između nivoa

Od Nidan do Sandan: najmanje 3 godine između nivoa

Od Sandan do Yondan: najmanje 4 godine između nivoa po preporuci WKO šefova grana

Od Yondan do Godan: najmanje 5 godina između nivoa po preporuci WKO šefova grana

Koji udarci u karateu postoje?

Predstavljeni i objašnjeni karate udarci:

Ashi Barai – Izbacivanje protivnika iz ravnoteže nogom (“pometanje”)

Fumikomi – Udarac ili gaženje

Gedan Mawashi Geri – Niski kružni nožni udarac

Hiza Geri – Udarac kolenom

Kakato Otoshi Geri – Udarac petom 

Kansetsu Geri – Udarac u zglob (obično cilja koleno protivnika)

Kin Geri – Udarac u prepone

Mae Geri – Prednji nožni udarac

Mae Geri Keage – Prednji udarac nogom sa naglim trzajem

Mae Geri Kekomi – Prednji udarac nogom sa guranjem

Mae Tobi Geri – Prednji nožni udraca u skoku

Mawashi Geri – Kružni nožni udarac

Mikazuki Geri – Udarac unutrašnjim delom stopala

Uchi Mikazuki Geri – Unutrašnji udarac stopalom, nožni udarac iznutra ka spolja

Nidan Tobi Geri (ili Nidan Geri) – Dvostruki prednji nožni udarac u skoku

Otoshi Mawashi Geri – Padajući udarac unutrašnjim stopalom

Tatsumaki Senpuu Kyaku – Tornado udarac

Tobi Geri – Udarac nogom u skoku

Tobi Hiza Geri – Udarac kolenom u skoku

Tobi Mae Geri ili Mae Tobi Geri – Prednji udarac nogom u skoku

Tobi Mawashi Geri – Udarac nogom u skoku u okretu

Tobi Ushiro Geri – Skakački udarac unazad

Tobi Yoko Geri ili Yoko Tobi Geri – Skakački bočni udarac ili leteći bočni udarac

Tsumasaki Geri – Udarac prstima

Uchi Haisoku Geri – Udarac uvijanjem, udarac risom, itd.

Ura Mawashi Geri – Obrnuti udarac okruglom nogom ili udarac kuka

Ura Ushiro Mawashi Geri – Obrnuti skakački udarac okruglom nogom, skakački udarac točkom, skakački udarac kuka, itd.

Ushiro Geri – Udarac unazad

Ushiro Geri Keage – Udarac unazad sa naglim trzajem

Ushiro Geri Kekomi – Udarac unazad sa guranjem

Yoko Geri – Bočni udarac

Yoko Geri Keage – Bočni udarac sa naglim trzajem

Yoko Geri Kekomi – Bočni udarac sa guranjem

Yoko Tobi Geri – Skakački bočni udarac ili leteći bočni udarac

Šta su kumite u karateu?

Kumite je japanski izraz koji se prevodi kao sparing i predstavlja jedan od tri osnovna dela karate treninga, pored kihon (osnovne tehnike) i kata karate sporta (forme). Kumite je praktični deo karatea koji omogućava vežbačima da primene tehnike koje su naučili u stvarnim situacijama borbe.

Vrste kumita:

Kihon kumite: Ovo je osnovni oblik karate kumite gde vežbači unapred dogovaraju tehnike koje će koristiti. Ovaj oblik sparinga fokusira se na pravilno izvođenje tehnika, preciznost i kontrolu.

Ippon kumite: Ova vrsta kumita podrazumeva unapred dogovorene napade i odbrane. Napadač izvodi jednu unapred dogovorenu tehniku, a branilac odgovara odgovarajućom odbranom i kontranapadom.

Jiyu kumite: Slobodni sparing gde nema unapred dogovorenih tehnika. Ovaj oblik kumita je najbliži stvarnoj borbi i omogućava vežbačima da slobodno koriste sve tehnike koje su naučili. Fokus je na brzini, refleksima, strategiji i prilagodljivosti.

Gohon kumite: Tradicionalni oblik kumita gde se izvodi pet uzastopnih napada, a branilac odgovara sa pet uzastopnih odbrana i kontranapada.

Sanbon kumite: Sličan gohon kumiti, ali se izvode tri uzastopna napada i odbrane.

Istorija karatea

Karate, ili karatedo (jap. "prazna ruka"), je borilačka veština poreklom iz Japana, koja se razvila iz starih borilačkih veština sa Okinave, pod uticajem kineskih i japanskih tradicija. Početkom 20. veka, karate je stigao u Japan, a nakon Drugog svetskog rata, proširio se širom sveta. 

Uspostavljanjem trgovinskih odnosa između Kine i Okinave 1393. godine, kineske borilačke veštine proširile su se na Japan. Pravi naziv "kara-te" ili "umetnost prazne ruke" dao je okinavski majstor Gičin Funakoši 1929. godine. Karate, koji potiče iz Indije i prenesen je preko Kine i Okinave do Japana, evoluirao je u moderni sport.

Osnovni principi karatea, koje su negovali stari japanski ratnici samuraji, ostali su nepromenjeni. Ovladavanje veštinom odbrane bio je imperativ za ljude, kao i za druge vrste u prirodi. Potreba za samoodbranom dovela je do razvoja borilačkih veština, koje su omogućile ljudima da postanu čvršći, brži i okretniji.

Istorijski podaci o nastanku karatea su oskudni, ali brojne legende govore o princu iz Indije koji je pre 5000 godina razvio prve sisteme borbe posmatrajući životinje. Posebno je proučavao tigrove i ptice, prilagodivši njihove tehnike čoveku.

Bodidarma, važna figura u istoriji borenja bez oružja, prenosi veštinu u Kinu gde je obučavao monahe manastira Šaolin. Njegove vežbe su ojačale telo monaha i omogućile im duže meditacije. To je bio osnov za nastanak zen-budizma, filozofije važnog za razumjevanje karatea.

Gičin Funakoši, osnivač modernog karatea, piše da je karate nastao iz kineskog borenja zvanog kempo. Kroz trgovinske odnose između Kine i Okinave, kempo se razvio u karate. Zabranom nošenja oružja na Okinavi, ljudi su bili primorani da se brane golim rukama, što je dovelo do razvoja različitih stilova karatea.

Funakoši je sistematizovao karate i 1922. godine demonstrirao ga u Japanu, što je izazvalo veliku zainteresovanost. Njegovi učenici su dalje razvijali karate u različitim stilovima, koji su danas poznati širom sveta.

Nadamo se da smo uspjeli da vam približimo karate kao sport i vještinu, te da smo vas sada i malo više zainteresovali. 

Izvor: Balkan bet