Kako unaprijediti stanje evropskih voda

Kao i ostali segmenti životne sredine, vodna područja takođe se suočavaju sa ekološkim izazovima poput zagađenja, klimatskih promjena, neodrživim upravljanjem slatkovodnim sistemima i degradacijom staništa. Evropska agencija za životnu sredinu (EEA) objavila je procjenu o zdravlju evropskih vodenih tijela koja pokazuje da Evropa u ovom trenutku nije na dobrom putu da postigne ciljeve poboljšanja stanja voda, prema pravilima koja je postavila Evropska unija.

Izvještaj pod nazivom Stanje evropskih voda 2024: potreba za unapređenjem otpornosti voda (eng. Europe’s state of water 2024: the need for improved water resilience) pokazao je da poljoprivreda ima najveći uticaj na degradaciju površinskih, ali i podzemnih voda. I pored određenog napretka, značajan procenat evropskih voda i dalje je pod velikim uticajem hranljivih materija i pesticida iz poljoprivrede, a tu je i zagađenje hemikalijama koje dolaze iz vazduha usljed upotrebe uglja u proizvodnji energije.

Procjene su da je svega 37 odsto evropskih površinskih voda postiglo ekološki status „dobar“ ili „vrlo dobar“, dok su podzemne vode u boljem stanju, s obzirom na to da je oko 77 odsto ocijenjeno kao „dobro“ po hemijskom sastavu. Ipak, i podzemne vode su pod rizikom od zagađenja, pri čemu su glavni zagađivači nitrati i pesticidi, prvenstveno iz poljoprivrede.

Svake godine oko 20 odsto teritorije Evrope i 30 odsto stanovništva suočava se sa takozvanim stresom vode, odnosno posljedicama smanjenog pristupa vodi. Stres vode podrazumijeva ne samo kvantitativni aspekt, već i smanjenje kvaliteta dostupne vode zbog zagađenja. Očekuje se da će ovaj postotak porasti s obzirom na klimatske promjene. Takođe, klimatske promjene dovode do intenzivnijih padavina, što čini sve važnijim da se rizikom od poplava upravlja na održiv i dugoročno isplativ način.

Pročitajte još:

• Neće biti izgrađena nijedna elektrana na Rzavu
• Ekstremne padavine u Evropi – uzroci i predviđanja
• Uticaj izgradnje male hidroelektrane na rijeku Unu

Kako bi se unaprijedio ekološki status voda, potrebno je podsticati upotrebu prirodnih rješenja, kao što su vraćanje močvara i revitalizacija riječnih tokova. Pri tome treba uključiti i promjene fizičkih karakteristika i prirodnog toka rijeka, poput brana i kanalisanja riječnih korita, koje dodatno degradiraju prirodna staništa. Za zdrave slatkovodne ekosisteme od suštinskog značaja je da se omogući slobodan tok rijeka i obnavljanje močvara, čime se poboljšava otpornost ekosistema i smanjuje rizik od poplava.

Trenutne vodoprivredne prakse u Evropi nisu dovoljno prilagođene da se suoče sa brzim i velikim promjenama koje donose klimatske promjene. Kada je riječ o smanjenju stresa vode, korišćenje vode treba biti efikasnije. Potrebno je smanjiti curenja u vodovodnim sistemima i uvesti efikasne uređaje i procese, koji omogućavaju povećanu ponovnu upotrebu vode. Kao mjera za podsticanje racionalne potrošnje vode, navodi se i određivanje cijene vode, koja može imati značajan uticaj na smanjenje potrošnje. Ova cijena može biti i mehanizam za finansiranje ulaganja u infrastrukturu za vodu.

Da bi se sve navedene mjere sprovodile i vodom upravljalo na efikasan način, neophodno je imati ažurne i pravovremene podatke o količini i kvalitetu vode. Takođe, unapređenje znanja i dostupnost preciznijih podataka ključni su za ravnopravnu i održivu raspodjelu vode.

Energetski portal